10 stycznia 2023 roku na placu przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej ppłk. Mariana Chodackiego, ostatniego Komisarza Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1936–1939 – Gdańsk.
Uroczystość zorganizowana została przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Służbę Wywiadu Wojskowego. W ceremonii odsłonięcia tablicy uczestniczyli: dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku – dr hab. Grzegorz Berendt, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, generalny konserwator zabytków – dr Jarosław Sellin, szef Służby Wywiadu Wojskowego – gen. Marek Łapiński. Obelisk z tablicą upamiętniającą ppłk. Mariana Chodackiego poświęcił proboszcz parafii św. Brygidy – ks. kanonik Ludwik Kowalski.
Jak podkreślił w swoim wystąpieniu minister Jarosław Sellin „Ppłk. Marian Chodacki będzie trwale upamiętniony w Gdańsku, gdzie przez trzy lata służył Polakom i polskim interesom w trudnym momencie tego miasta".
W uroczystości wziął udział rektor-komendant AMW kontradmirał prof. dr hab. Tomasz Szubrycht wraz z delegacją Batalionu Szkolnego (w tym 20 podchorążych). Dla przyszłych oficerów było to kolejne spotkanie z pięknymi kartami historii oraz możliwość oddania hołdu i pamięci oficerowi - patriocie, który służył dla Polski. Udział w uroczystości to jeden z elementów kształtowania postaw patriotycznych, wychowaniu na wartościach, które stanowią istotny aspekt służby, nauki i pracy podchorążych i studentów AMW.
Ppłk Mariann Chodacki, dyplomowany oficer Wojska Polskiego, dyplomata, ostatni komisarz generalny Rzeczpospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku, szef Samodzielnej Ekspozytury Wywiadowczej Estezet w Nowym Jorku. Urodził się 15 lipca 1898 r. w Nowym Sączu. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do wojska. W latach 1922–1924 był słuchaczem w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Zdobyta wiedza i wyniesione doświadczenie poskutkowały nominacją na stanowisko attaché wojskowego w Finlandii i Szwecji (1927–1931). W latach 1935–1936 był radcą legacyjnym i pełnił funkcję chargé d’affaires w poselstwie RP w Czechosłowacji. 16 grudnia 1936 r. otrzymał nominację na stanowisko komisarza generalnego RP w Gdańsku przez prezydenta Ignacego Mościckiego. Do Gdańska, celem objęcia urzędu, przybył 30 grudnia. Od samego początku aktywnie angażował się w działalność na rzecz tamtejszych Polaków. Wspierał starania o respektowanie praw przynależnych Polsce postanowieniami traktatu wersalskiego. Dbał też o bezpieczeństwo Polaków, wielokrotnie interweniując u niemieckich władz Gdańska w przypadku szykan czy represji. Za jego kadencji doszło do pogodzenia i połączenia dwóch największych, polskich organizacji społeczno-politycznych: Gminy Polskiej i Związku Polaków. Chodacki dostrzegał zagrożenie ze strony nazistów. Zintensyfikował pracę wywiadowczą komisariatu generalnego, którego pracownicy zbierali informacje o przygotowaniach wojennych na terenie WMG. Już po niemieckim ataku 1 września został aresztowany. Ze względu jednak na jego funkcję dyplomaty po kilku dniach wypuszczono go na granicy z Litwą. Na emigracji większość czasu spędził w Stanach Zjednoczonych, gdzie od 1 września 1943 r. stał na czele tajnej placówki wywiadowczej Estezet, operującej na terenie obu Ameryk. Badał wpływ ruchów komunistycznych na tym obszarze, dbał o dobro miejscowej ludności polskiej, a także interesy Rzeczpospolitej. Za jego sprawą udało się zachować archiwum placówki. Po wojnie pozostał w USA, pracował w Instytucie Józefa Piłsudskiego, gdzie w latach 1949–1951 pełnił funkcję dyrektora wykonawczego. Zmarł w Nowym Jorku 26 czerwca 1975 r. Decyzją Ministra Obrony Narodowej 11 marca 2019 Marian Chodacki został pośmiertnie awansowany do stopnia podpułkownika.
Fot. Muzeum 2WŚ, IPN.
